Nowoczesne metody kształcenia stanowią odpowiedź na zmianę oczekiwań studentów i potrzeb nauczycieli oraz nowe wyzwania dla władz uczelni i pracodawców. Z perspektywy studentów mają zachęcić i zainteresować studiowaniem. Z perspektywy nauczycieli akademickich mają zwiększyć efektywność nauczania i tym samym satysfakcję z wykonywanej pracy. Wzrost zadowolenia nauczycieli powinien skutkować ich większym zaangażowaniem i otwartością w wykorzystaniu innowacji dydaktycznych. Z punktu widzenia władz uczelni nowe metody kształcenia mają przyczynić się do wzrostu atrakcyjności oferowanych kierunków kształcenia, a przez to zwiększeniem liczby chętnych do studiowania. Z perspektywy rynku pracy mają natomiast umożliwić studentom znalezienie atrakcyjnej posady, a z perspektywy pracodawców – znalezienie kompetentnych absolwentów, potrafiących się odnaleźć w nieprzewidywalnych warunkach zawodowych. W efekcie, tradycyjne metody nauczania, oparte na wykładach i biernym przyswajaniu wiedzy, ustępują miejsca aktywnemu podejściu, promującemu współuczestnictwo oraz praktyczne zastosowanie zdobywanych umiejętności.
Trudno jest jednoznacznie wyodrębnić nowoczesne metody dydaktyczny spośród istniejących. Część z nich, uznawanych obecnie za nowoczesne, jest już w rzeczywistości sprawdzona i stosowana od lat w różnych uczelniach i na różnym poziomie kształcenia (np. tutoring, który jest metodą, ale i formą kształcenia).
Niektóre były dotąd nazywane inaczej (np. odwrócona klasa), inne z kolei ponownie, po czasie największej popularności, wracają do sal dydaktycznych (np. problem/projekt based learning).
W kontekście zmian oczekiwań, postaw, motywacji, aspiracji studentów i pracodawców wskazano poniżej tylko niektóre z nowoczesnych metod dydaktycznych. Wszystkie są nastawione na aktywne i elastyczne uczenie się, w tym uczenie się w działaniu. Celem opisu jest zachęta do testowania i eksperymentowania różnych sposobów współpracy ze studentami podczas zajęć dydaktycznych.
Jak zachęcić studentów do współudziału w zajęciach
Metody problemowe i projektowe, takie jak Problem-Based Learning (PBL) oraz Collaborative Learning, stawiają studenta w centrum procesu kształcenia. Studenci pracują nad określonymi problemami, analizując je i szukając rozwiązań, co rozwija ich umiejętności krytycznego myślenia, komunikacji, analizy i współpracy zespołowej. Są oni angażowani w rozwiązywanie rzeczywistych problemów, które odnoszą się do ich przyszłych zawodów lub dziedzin nauki. Mogą również tworzyć projekty, które dotyczą rzeczywistych zagadnień, a których celem jest rozwijanie studenckich umiejętności praktycznych i organizacyjnych.
Jak wspierać studentów z różnym poziomem wiedzy na zajęciach
Metody, takie jak odwrócona klasa oraz praca zespołowa, pomagają zróżnicować podejście do nauczania. Jest to kształcenie, w którym podejście tradycyjne jest równoważne nowoczesnemu. Ważne w nim są notatki, prace domowe, a nawet tzw. wejściówki czy wyjściówki. W tej metodzie studenci najpierw zapoznają się z materiałem dydaktycznym samodzielnie w domu (za pomocą wideo, artykułów, podcastów, itd.), a na zajęciach z nauczycielem akademickim (wykładowcą) skupiają się na dyskusji, analizie i pogłębianiu zagadnień. Zamiast tradycyjnych wykładów, spotkania koncentrują się na interakcji i rozwiązywaniu problemów. Przy czym utrzymane są prace domowe oraz ich sprawdzanie.
Jak zmotywować studentów do nauki trudnych zagadnień
Metody, takie jak gamifikacja i storytelling, bazują na wykorzystaniu elementów gier oraz opowieści, co angażuje studentów w proces nauki. Zajęcia dydaktyczne wykorzystujące grywalizację bazują na rywalizacji i współzawodnictwie studentów angażując ich nierzadko nawet w stosunkowo trudne zadania, które mogą realizować samodzielnie bądź w zespole. Podczas takich zajęć wykorzystuje się słownictwo i elementy z gier (np. punkty, poziomy, nagrody, tabele wyników). Przykłady gamifikacji obejmują quizy online, symulacje biznesowe czy wirtualne światy, które pozwalają na symulowanie rzeczywistych sytuacji. Z kolei storytelling to metoda opowiadania historii, która wykorzystuje narrację do przekazywania informacji, wartości, idei lub emocji. Skutecznie buduje zaangażowanie studentów, zapada w pamięć oraz wpływa na ich decyzje. Jest angażującym sposobem komunikacji, który jednocześnie przekazuje konkretne, uzależnione od wybranej tematyki przesłanie. Obie metody można uzupełnić nowoczesnymi technologami takimi jak: wirtualną (VR Virtual Reality) i rozszerzoną (AR Augmented Reality) rzeczywistością. Obydwie wskazane metody umożliwiają naukę poprzez praktyczne doświadczenie, co zwiększa efektywność nauczania.
Jak wspierać studentów pracujących (zajętych)
W tym przypadku sprawdzić się może metoda Blended Learning, która łączy tradycyjne zajęcia stacjonarne z nauką online, umożliwiając studentom elastyczność w zdobywaniu wiedzy. Mogą oni uczyć się samodzielnie, korzystając z internetowych platform edukacyjnych, a następnie uczestniczyć w spotkaniach z wykładowcami w celu omówienia i pogłębienia materiału. Uzupełnieniem tej metody są kursy online typu MOOC lub SPOOC, które wspierają i wzbogacają proces nauczania.
Korzyści z nowoczesnych metod kształcenia
Nowoczesne metody kształcenia mają kilka kluczowych zalet. Po pierwsze, przeciwdziałają rutynie i przyzwyczajeniom nauczycieli akademickich, szczególnie tych, którzy od lat prowadzą te same przedmioty. Po drugie, odpowiadają na zmieniające się postawy studentów, którzy oczekują większej interaktywności i możliwości uczenia się poprzez działanie. Po trzecie, elastyczność nowoczesnych metod umożliwia studentom naukę we własnym tempie, dostosowaną do ich indywidualnych potrzeb.
Dzięki połączeniu nowoczesnych metod dydaktycznych z technologiami, nauczyciele mogą łatwiej monitorować postępy studentów za pomocą analityki edukacyjnej, co pozwala na szybszą reakcję na ewentualne problemy i lepsze dopasowanie materiałów dydaktycznych.
Podsumowanie
Celem wykorzystania nowoczesnych metod kształcenia jest zwiększanie interaktywności, praktyczności i elastyczności, angażujących zarówno studentów, jak i nauczycieli. Pomóc w tym mogą narzędzia innowacyjnych technologii. Jednak na zajęcia trzeba mieć pomysł. Od niego należy wyjść i dopiero w następnym kroku (zaraz po opisie zajęć, przygotowaniu sylabusa/ karty przedmiotu) rozpocząć testowanie przedstawionych metod dydaktycznych. Wszystkie one wymagają aktywnego uczestnictwa studentów i nauczycieli. Pomagają także rozwijać kluczowe kompetencje, wymagane na współczesnym rynku pracy, takie jak krytyczne myślenie, kreatywność, umiejętność współpracy oraz zdolność do samodzielnego rozwiązywania problemów.
Wykorzystanie nowoczesnych metod wymaga przygotowania, stąd zachęcamy do udziału w Naszych warsztatach oraz do zapoznania się materiałami dodatkowymi.
Szkolenie - Metody aktywizujące, kreatywne i innowacyjne w dydaktyce akademickiej
Esteria
