Mikropoświadczenia cyfrowe innowacyjnym kierunkiem rozwoju szkolnictwa wyższego

Wdrożenie do praktyki akademickiej zastosowań w przedmiocie mikropoświadczeń cyfrowych (digital micro-credentials) jako innowacyjnej formy elektronicznej certyfikacji umiejętności i wiedzy, wymaga znajomości następujących zagadnień:

a) definicji mikropoświadczenia cyfrowego;

b) standardowych europejskich elementów opisu mikropoświadczenia cyfrowego;

c) dziesięciu europejskich zasad opracowywania i wydawania mikropoświadczeń cyfrowych;

d) przygotowania wewnętrznych aktów normatywnych tj. zarządzenia Rektora w sprawie szczegółowych zasad organizacji innych form kształcenia kończących się wydaniem mikropoświadczeń cyfrowych;

e) budowania rozpoznawalności i silnej marki uczelni w otoczeniu społeczno-gospodarczym poprzez wzmocnianie innowacyjności oferty edukacyjnej;

f) technicznych aspektów informatyczno-infrastrukturalnych oraz bezpieczeństwa danych osobowych;

g) wyzwań, trudności i barier w implementacji mikropoświadczeń cyfrowych.

W świetle Zaleceń Rady Unii Europejskiej z dnia 22 czerwca 2022 r. w sprawie europejskiego podejścia do mikropoświadczeń na potrzeby uczenia się przez całe życie i zatrudnialności (2022/C 243/02)¹, „Mikropoświadczenia” oznaczają opis efektów uczenia się, które osoba ucząca się uzyskała przy niewielkim nakładzie uczenia się. Efekty te zostały ocenione na podstawie przejrzystych i jasno określonych kryteriów. Aktywności edukacyjne prowadzące do uzyskania mikropoświadczeń są opracowywane tak, aby osoba ucząca się zdobyła konkretną wiedzę, umiejętności i kompetencje, które odpowiadają na potrzeby społeczne, osobiste i kulturowe lub na potrzeby rynku pracy. Mikropoświadczenia są własnością osoby uczącej się i mogą być udostępniane i przenoszone. Mogą być samodzielne lub łączone w większe poświadczenia. Mikropoświadczenia podlegają zapewnianiu jakości według uzgodnionych standardów w stosownym sektorze lub obszarze działalności. „Przenośność” oznacza możliwość przechowywania mikropoświadczenia przez jego posiadacza w wybranym systemie i udostępniania go wybranej stronie (krajowej lub transnarodowej) oraz możliwość zrozumienia treści poświadczenia i zweryfikowania jego autentyczności przez wszystkie strony biorące udział w wymianie. Pozwala to na przenoszenie mikropoświadczeń między sektorami kształcenia i szkolenia i w ramach tych sektorów oraz na rynku pracy i między państwami. „Możliwość kumulowania” oznacza w stosownym przypadku możliwość łączenia różnych mikropoświadczeń i ich stopniowego zdobywania w sposób logiczny. Decyzje o „kumulowaniu” lub łączeniu poświadczeń leżą w gestii organizacji przyjmującej (np. instytucji kształcenia i szkolenia, pracodawców itp.) zgodnie z jej praktykami i powinny wspierać cele i potrzeby osoby uczącej się. Kumulowanie mikropoświadczeń nie stanowi automatycznego uprawnienia do kwalifikacji, tytułu lub stopnia. Decyzje takie są podejmowane przez organy lub instytucje regionalne i krajowe zgodnie z procesami przyznawania.

Aneks I wskazanego Zalecenia ws. mikropoświadczeń zwiera standardowe europejskie elementy opisu mikropoświadczenia:

1. identyfikacja osoby uczącej się;
2. tytuł [nazwa] mikropoświadczenia;
3. państwo/region organu wydającego;
4. organ wydający, [instytucja wydająca];
5. data wydania;
6. efekty uczenia się (wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne);
7. domyślny nakład pracy potrzebny do osiągnięcia efektów uczenia się (zgodnie z europejskim systemem transferu i akumulacji punktów ECTS, jeżeli to możliwe, wystarczająca też będzie informacja o liczbie godzin);
8. poziom (i cykl, w stosownych sytuacjach) doświadczenia edukacyjnego [aktywności edukacyjnej] prowadzącego do uzyskania mikropoświadczenia (europejskie ramy kwalifikacji; ramy kwalifikacji dla europejskiego obszaru szkolnictwa wyższego; krajowe ramy kwalifikacji);
9. rodzaj [forma] oceny, [rozumiane jako metoda weryfikacji efektów uczenia się];
10. forma uczestnictwa w doświadczeniu edukacyjnym [np. w formie kształcenia];
11. metoda zapewnienia jakości stosowana jako podstawa [wydania] mikropoświadczenia;
12. warunki, jakie należy spełnić, aby uczestniczyć w doświadczeniu edukacyjnym [aktywności edukacyjnej]*;
13. nadzór i weryfikacja tożsamości podczas oceny [sprawdzania efektów uczenia się] (bez nadzoru i bez weryfikacji tożsamości / pod nadzorem bez weryfikacji tożsamości / pod nadzorem internetowym lub z weryfikacją tożsamości na miejscu)*;
14. uzyskany stopień*, [rozumiany jako ocena, jaką otrzymał uczący się ubiegający się o mikropoświadczenie];
15. opcje integracji/łączenia (samodzielne, niezależne mikropoświadczenia / zintegrowane, możliwe do połączenia z innymi poświadczeniami)*;
16. informacje dodatkowe*;

Dziesięć europejskich zasad opracowywania i wydawania mikropoświadczeń cyfrowych określa charakter mikropoświadczeń i wskazuje sposób opracowywania i wydawania mikropoświadczeń i systemów mikropoświadczeń. Zasady te zwracają uwagę na kluczowe cechy europejskiego podejścia do mikropoświadczeń, które to cechy mogą przyczynić się do wiarygodności i jakości mikropoświadczeń. Zasady te są uniwersalne i mogą być stosowane odpowiednio w każdym obszarze lub sektorze.

Jakość — mikropoświadczenia podlegają wewnętrznemu i zewnętrznemu zapewnianiu jakości przez system, który je wytwarza. Procesy zapewniania jakości muszą być dostosowane do celu, jasno udokumentowane i dostępne oraz odpowiadać na potrzeby i oczekiwania osób uczących się i interesariuszy.

Przejrzystość — mikropoświadczenia są mierzalne, porównywalne i zrozumiałe oraz stosownie do sytuacji zawierają jasne informacje na temat efektów uczenia się, nakładu pracy, treści, poziomu i oferty edukacyjnej. Instytucje szkolnictwa wyższego powinny w miarę możliwości stosować europejski system transferu i akumulacji punktów (ECTS) i przestrzegać zasad określonych w załączniku V do zalecenia w sprawie europejskich ram kwalifikacji w celu wykazania nominalnego nakładu pracy potrzebnego do osiągnięcia efektów uczenia się w ramach mikropoświadczenia. Organizatorzy, którzy nie stosują ECTS, mogą korzystać z innych systemów lub rodzajów informacji, które mogą skutecznie opisać efekty uczenia się i nakład pracy, zgodnie z zasadami określonymi w załączniku V do zalecenia w sprawie europejskich ram kwalifikacji.

Adekwatność — Mikropoświadczenia powinny być opracowywane i wydawane jako odrębne, ukierunkowane rezultaty uczenia się, a możliwości uczenia się prowadzące do ich uzyskania mają być w razie potrzeby aktualizowane, aby zaspokoić zidentyfikowane potrzeby edukacyjne, aby zwiększać adekwatność mikropoświadczeń do rynku pracy.

Ważna ocena — efekty uczenia się w ramach mikropoświadczeń ocenia się na podstawie przejrzystych kryteriów.

Ścieżki uczenia się — mikropoświadczenia są opracowywane i wydawane w celu wspierania elastyczności ścieżek uczenia się, w tym możliwości walidacji, uznawania i „kumulowania” mikropoświadczeń z różnych systemów.

Uznawanie — mikropoświadczenia są w miarę możliwości uznawane przez właściwe organy do celów akademickich, szkoleniowych lub zatrudnieniowych na podstawie informacji przedstawionych zgodnie ze standardowymi europejskimi elementami opisu (załącznik I) i zasadami opracowywania i wydawania mikropoświadczeń (załącznik II).

Przenośność — mikropoświadczenia są własnością posiadacza poświadczenia (osoby uczącej się) i mogą być przez niego łatwo przechowywane i udostępniane, w tym za pomocą bezpiecznych portfeli cyfrowych (np. Europass), zgodnie z ogólnym rozporządzeniem o ochronie danych. Infrastruktura do przechowywania danych opiera się na standardach otwartych i modelach danych. Zapewnia to interoperacyjność i bezproblemową wymianę danych oraz pozwala na sprawne sprawdzanie ich autentyczności.

Zorientowanie na osobę uczącą się — mikropoświadczenia są opracowane, aby zaspokoić potrzeby docelowej grupy osób uczących się.

Autentyczność — mikropoświadczenia zawierają informacje wystarczające do sprawdzenia tożsamości posiadacza poświadczenia (osoby uczącej się), tożsamości prawnej organu wydającego, daty i miejsca wydania mikropoświadczenia.

Informacje i poradnictwo — na temat mikropoświadczeń powinny być włączone do usług poradnictwa w zakresie uczenia się przez całe życie i powinny w sposób inkluzywny docierać do jak najszerszych grup osób uczących się, wspierając kształcenie, szkolenie i wybór kariery zawodowej.